ارزیابی مقاومت تعدادی از رقم های کلزا نسبت به شته سبز هلو تحت شرایط مزرعه ای و گلخانه ای در منطقه اردبیل

شته سبز هلو،myzus persicae ، یکی از آفات کلزا در اکثر نقاط کشور می باشد. در این تحقیق مقاومت 19 رقم کلزای تولید شده توسط موسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج نسبت به شته سبز هلو در سال 1387 در شرایط مزرعه ای و گلخانه ای مورد ارزیابی قرار گرفت. در شرایط مزرعه ای با آلودگی طبیعی، تعداد شته به ازای هر برگ کلزا به عنوان شاخص مقایسه مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد که از نظر میزان آلودگی به شته بین ارقام مورد بررسی اختلاف معنی داری در سطح احتمال یک درصد وجود دارد. ارقام اوپرا و زرفام به ترتیب کمترین و بیشترین تعداد شته به ازای هر برگ را دارا بودند. بر اساس نتایج حاصل از آزمایش های مزرعه ای پنج رقم مقاوم به شته و با عملکرد بالا به همراه زرفام (که بیشترین تعداد شته بر برگ را داشت) به عنوان شاهد جهت مطالعات گلخانه ای انتخاب شدند. آزمایش های آنتی زنوز در گلخانه از طریق شمارش تعداد شته کامل جلب شده روی هر رقم انجام شد و نتایج نشان داد که بین ارقام مورد بررسی از نظر تعداد شته های جلب شده اختلاف معنی داری در سطح احتمال یک درصد وجود دارد. بیشترین و کمترین تعداد شته به ترتیب به ارقام زرفام و الیت جلب شده بود. در مقایسه ارقام از نظر وجود آنتی بیوز از شاخص پارامتر های رشد جمعیت استفاده شد. نتایج حاصل از آزمایش های آنتی بیوز نشان داد که ارقام مختلف کلزا تاثیر متفاوتی روی زیست شناسی و ویژگی های زیستی شته سبز هلو دارند. طولانی ترین مدت زمان نشوونما (8/67 روز)، کمترین میزان باروری (15/40 پوره/ماده) و کمترین نرخ تولید مثل روزانه (2/53 پوره) روی رقم اوپرا به دست آمد. در بین شش رقم کلزای مورد آزمایش بیشترین و کمترین میزان نرخ ذاتی افزایش طبیعی جمعیت به ترتیب روی رقم زرفام (0/307=rm) و رقم اوپرا (0/193=rm) بدست آمد. در ارقام آزمایشی، میانگین مدت زمان یک نسل (t) 11/70 تا 13/05 روز، نرخ ناخالص تولید مثل (grr) 20/85 تا 48/68 ماده/ماده/نسل، نرخ خالص تولید مثل (r0) 9/62 تا 42/58 ماده/ماده/نسل، نرخ متناهی افزایش جمعیت (λ) 21/1 تا 1/35، مدت زمان دو برابر شدن جمعیت (dt) 2/25 تا 3/58 روز، نرخ ذاتی تولد (b) 0/25 تا 0/32 و نرخ ذاتی مرگ ومیر (d) 0/001 تا 0/06 متغیر بود. نتیجه این تحقیق نشان داد که از بین ارقام کلزای مورد مطالعه رقم اوپرا نسبت به شته سبز هلو تا حدودی مقاوم بوده و رقم زرفام از همه حساس تر است.